Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani'nin Güvenlik ve Siyasi İşler Danışmanı ve Vahdet-i İslami Mardumi Afganistan Partisi Lideri Muhammad Muhakkik, "Afganistan halkı, gelecek ay yapılması planlanan İstanbul Konferansı'nın barış ile sonuçlanmasını bekliyor." dedi.

MuhakkikTürkiye'nin, Afganistan barış konferansına ev sahipliği yapmasından duyduğu memnuniyeti dile getirdi.

Türkiye'nin, her zaman Afgan halkının yanında olduğunu ifade eden Muhakkik, "Türkiye daha önce Afganistan'da istikrarın sağlanması için büyük çabalar gösterdi. O çabalardan biri de Pakistan-Afganistan ve Türkiye üçlü zirvesidir." dedi.

Muhakkik, Türkiye'nin daha önce de Afganistan'da barışın tesisi için çok önemli rol oynadığını kaydetti.

Türkiye'nin NATO bünyesinde Afganistan'da istikrarın sağlanması ve ülkenin yeniden imarı için de önemli işleri hayata geçirdiğini dile getiren Muhakkik, Türkiye'nin Afganistan'da yaptığı faaliyetlerin içten ve samimi olduğunu söyledi.

Afganistan halkı İstanbul Konferansı'ndan barış bekliyor

Muhakkik, "Afganistan halkı, gelecek ay yapılması planlanan İstanbul Konferansı'nın barışla sonuçlanmasını bekliyor." dedi.

İstanbul Konferansı'nda çok önemli konuların ele alınacağına dikkati çeken Muhakkik, çözümün de kolay olmayacağını vurguladı.

Muhakkik, "Afganistan halkı Türkiye'nin barış çabalarına karşı iyi niyetlidir. Türkiye'nin, Afganistan için barış konferansına ev sahipliği yapmasından çok memnunuz. Türkiye, barış görüşmelerinin kısa zamanda sonuçlanmasında etkili olabilir." diye konuştu.

Afganistan'da yaklaşık 42 yıldır iç karışıklığın devam ettiğini hatırlatan Muhakkik, ülkede halen genel durumun iyi olmadığını ve böyle bir dönemde Taliban ile bir anlaşmaya varmanın çok da kolay olmayacağını bildirdi.

Muhakkik, Afganistan hükümeti ve Taliban'ın kendi içerisinde görüş ayrılıkları bulunduğunu belirterek iki tarafın zıt görüşlü olmasının barış sürecini zorlaştırdığını ifade etti.

"Artık orta yol bulunması lazım"

Tarafların farklı istekleri olduğunu hatırlatan Muhakkik, sözlerine şöyle devam etti:

"Taliban ve Afganistan hükümeti birbirlerinden farklı istek ve beklentiler içerisinde. ABD ise bu ikisinin isteği dışında ayrı bir tasarı sunmuş durumda, yani artık orta yol bulunması lazım. Türkiye ile Afganistan arasındaki ilişkiler dostane ve samimidir ve bir de Türkiye hükümetinin Afganistan'daki bazı siyasi liderlerle arası iyidir. Böylece Türkiye, Afganistan ile Taliban arasında ara buluculuk yapma konusunda etkili olabilir. Ayrıca Türkiye Müslüman bir ülkedir, böyle konferanslar zaten böyle bir ülkede olmalı."

Taliban ile barış süreci

Afganistan'da en büyük yabancı askeri varlığa sahip ülke ABD, eski Başkanı Donald Trump döneminde, Taliban ile Katar'ın başkenti Doha'da anlaşma imzaladı.

Trump yönetimi, NATO içinde istişare etmeden ve müttefiklerine danışmadan 29 Şubat 2020'de yaptığı anlaşmayla 1 Mayıs 2021'e kadar Afganistan'daki tüm yabancı güçlerin ülkeden ayrılacağı taahhüdünde bulundu. Taliban da buna karşılık çekilmeye kadar yabancı güçlere saldırmamayı taahhüt etti.

Geçen bir yıl zarfında, Afganistan hapishanelerinden yaklaşık 5 bin Taliban mahkumu tahliye edildi, Taliban'ın esir tuttuğu 1000 kişi serbest kaldı ve ABD de asker sayısını önemli ölçüde azalttı.

Anlaşma, yalnızca yabancı güçlere saldırmama şartı getirdiği için Taliban, Afgan güvenlik güçlerine yönelik eylemlerine devam etti. Ülkede Taliban'ın üstlenmediği çok sayıda başka şiddet olayları da yaşandı. Birleşmiş Milletler Afganistan Yardım Misyonuna (UNAMA) göre, ABD ile Taliban arasında barış anlaşmasının imzalanmasının ardından 3 binden fazla sivil hayatını kaybetti.

Afgan yönetimi ve Milli Uzlaşı Yüksek Konseyi Başkanı Abdullah Abdullah gibi aktörlerin de içinde bulunduğu kesimi nitelemek için kullanılan "Cumhuriyet" tarafı ise Taliban'ın Doha anlaşmasına uymadığını ve El Kaide ilişkisinin devam ettiğini savunuyor.

Afgan tarafları, Doha'da Eylül 2020'de başlayan ve ocak ayında ilk turu tamamlanan müzakerelerde usul ve yönteme ilişkin uzlaşı sağladı.

Ancak 22 Şubat'ta tekrar başlayan müzakerelerde içerik kısmına geçilemedi.

Kabil yönetimi, öncelikle Taliban'ın eylemlerini sonlandırmasını ve kapsamlı ateşkese gidilmesini şart koşuyor.

Taliban ise ABD ile yaptığı Doha Anlaşması'na uyarak yabancı güçlere saldırmadığını vurgulayarak takviminin işletilmesini istiyor. Yabancı güçlerin 1 Mayıs 2021'e kadar ülkeden ayrılması, bir geçiş yönetimi kurulması, mahkumların serbest bırakılmasını talep eden Taliban, lider kadrolarının BM Güvenlik Konseyinin terör örgütü ve terörist şahıslar listelerinden çıkartılmasını bekliyor.

Gözler İstanbul toplantısında

Afganistan müzakerelerinde tıkanıklığın aşılamaması ve ABD'nin taahhüt ettiği yabancı güçlerin çekilme tarihinin yaklaşması, uluslararası toplum açısından Afganistan'da tehlike çanlarının çalmasına neden oldu.

Afganistan'da askeri güç bulunduran çok sayıda NATO ülkesi, belirsizliğin giderilmesini bekliyor.

Halihazırda Afganistan'da ABD askerlerinin sayısı, diğer ülke askerlerinin toplamının altında bulunuyor.

ABD ve NATO'nun Afganistan'dan çekilmesi durumunda, bu ülkede askeri güç bulundurmaya devam edecek ülkelerin Kabil yönetimiyle ikili anlaşmalar yapması gerekecek.

Böyle bir dönemde, Türkiye'nin görüşmelere ev sahipliği yapması gündeme geldi.

Diplomatik kaynaklar, Türkiye'de buluşma önerisinin ABD yönetiminden önce Afgan taraflarınca Ankara'ya birçok kez iletildiğini belirtti.

Türkiye, Birleşmiş Milletler (BM) ve Katar ile eşgüdüm halinde, Afgan taraflarla temaslar yürütüyor.

Dışişleri Bakanlığı, İstanbul'daki toplantı için katılımcı ülkeler, temsilcilerin düzeyi ve katılım düzeni üzerinde çalışıyor ve katılım konularını ilgili taraflarla yoğun şekilde istişare ediyor.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Afgan ve Katarlı mevkidaşlarının yanında ilgili taraf ülkelerin yetkilileriyle de telefon görüşmeleri yapıyor.

AA'ya bilgi veren diplomatik kaynaklar, Afgan taraflarıyla görüşmelerin tam bir şeffaflık içerisinde götürüldüğünü, Türkiye'nin her iki tarafın da güvenine sahip olmasının en önemli avantajı teşkil ettiğine dikkati çekiyor.

Kaynaklara göre, Türkiye, taraflara ara buluculuk ya da kolaylaştırıcı rol dayatma arayışında değil.

Doha sürecini tamamlayıcı ve destekleyici nitelikte görülen İstanbul toplantısı için Taliban ile temaslar, grubun Doha'daki siyasi ofisi üzerinden gerçekleştiriliyor.

Türk yetkililer, toplantıdan verimli sonuçlar elde edilebilmesi açısından, dar katılımlı görüşmelerde Afganların karar alma yeteneği haiz isimlerle temsil edilmesini arzu ediyor.

Türk Dışişleri, süreçle ilgili çalışmaları Ankara'da güvenlik bürokrasisi başta olmak üzere ilgili tüm kurumlarla koordinasyon içerisinde yürütüyor.

Türkiye'nin Afganistan Özel Temsilcisi olarak atayacağı isim üzerinde ise değerlendirmeler devam ediyor.

Diplomatik kaynaklar, İstanbul toplantısının gelecek haftalarda nisan ayına denk düşecek şekilde yapılabileceğini anımsattı.AA