Açe Savaşı’nın sosyolojik etkileri kitaplaştırıldı

Sosyal bilimlerin farklı alanlarına dair yetkin bir kitaplık oluşturmayı hedefleyen İbn Haldun Üniversitesi Yayınları, Hollanda-Açe Savaşı'nı ve Açe'nin Hollanda'nın saldırılarına karşı verdiği büyük mücadeleyi sosyolojik açıdan inceleyen "Basiret ve Direniş" adlı kitabı yayınladı.

İbn Haldun Üniversitesi (İHÜ) Yayınları'ndan çıkan "Basiret ve Direniş" kitabının tanıtım toplantısı, yazarlarının da katılımıyla İHÜ Süleymaniye Yerleşkesi Salis Medresesi'nde yapıldı.

İHÜ Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi Dr. Mehmet Özay, Doç. Dr. Adem Efe ve Dr. Ekrem Saltık imzalarını taşıyan ve Osmanlı Basını Araştırmaları Serisi'nin ilk kitabı olan Basiret ve Direniş; Ali Efendi tarafından 1870-1908 yılları arasında İstanbul'da iki devre halinde yayınlanan Basiret Gazetesinde, Açe Darüsselam Sultanlığı ile Hollanda sömürge güçleri arasında 1873-1904 yılları arasında çıkan savaşın ilk iki yılının ele alındığı metinleri sosyolojik bir gözle masaya yatırıyor.

"Osmanlı-Malay Takımadaları ilişkileri bağlamında önemli bir kaynak"

Tanıtım toplantısında ilk sözü Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Özay alarak, kitabın konusu ve çerçevesi üzerine bir sunum yaptı, kitabın çıkış öyküsünü dinleyicilerle paylaştı. Kitaba ismini veren Basiret Gazetesi, Açe topraklarında süren savaşla ilgili gelişmeleri birkaç yıl boyunca Batı ülkelerinde yayınlanan dönemin önemli gazeteleri üzerinden takip edip, Osmanlı toplumunu gelişmelerden haberdar ederek kamuoyu oluşturmakla kalmamış; özellikle gazetede yer verdiği editör yorumlarıyla da dönemin Osmanlı hükümetini gelişmeler karşısında bir tür İslâm Birliği çerçevesinde harekete geçirme ve bu anlamda bazı politikalara yönlendirme kaygısı gütmüş. Basiret ve Direniş eseri de, ele aldığı bu metinler aracılığıyla; Osmanlı-Malay Takımadaları ilişkileri bağlamında "İslâm toplumları ve Batı', "modernleşme ve bağımsızlık', "ekonomik kalkınma ve eğitim" gibi çeşitli alt başlıklardaki çalışmaların önünü açmayı da hedefliyor.

"Namık Kemal'den Ahmet Midhat Efendi'ye güçlü bir yazar kadrosu vardı"

Doç. Dr. Adem Efe de Basiretçi Ali Efendi tarafından iki ayrı dönemde toplam 2 bin 467 sayı çıkarılan Basiret Gazetesinin temel meselesi olarak İttihad-ı İslam gayesinin öne çıktığını belirtti. 1860'lı yıllardan itibaren Osmanlı matbuatının sivil gazete ve dergilerle giderek renklendiğini ifade eden Efe, bu gazetelerin bilinçli bir toplum oluşturma, kendi ideallerini yayma gibi çeşitli gayeleri olduğunu belirtti. Efe, "1870 yılında yayın hayatına başlayan Basiret Gazetesi, ilk çıktığı dönemlerde 300 adet civarında basılmakla birlikte; çeşitli önemli hadiselerin olduğu zamanlarda verdiği eklerin ve güçlü yazar kadrosunun da etkisiyle bin adet basıldığı günler de olmuş "dedi.

Doç. Dr. Adem Efe, Gazete'nin yazarları arasında Namık Kemal, Ali Suavi ve Ahmet Midhat Efendi gibi önemli isimlerin yer aldığını; geniş bir coğrafyada takip edildiğini; yerel muhabirleri aracılığıyla Osmanlı topraklarından haberleri aktardığı kadar uluslararası basından da uluslararası meseleleri günü gününe izleyerek gelişmeleri kamuoyuna aktardığını sözlerine ekledi.

"Osmanlı'da künyesinde "Millet" geçen ilk basın organı"

Toplantının son konuşmacısı Dr. Ekrem Saltık ise sunumunun başında, künyesinde geçen "vatanın menfaatine ve umumi olaylara dair millet gazetesi" ifadesinden hareketle, Basiret Gazetesi'nin Osmanlı matbuatında künyesinde "millet"e yer veren ilk gazete olduğuna dikkat çekerek, bunun o dönem için büyük bir öneme sahip olduğunu vurguladı. Konuşmasının devamında Basiretçi Ali Efendi üzerine yoğunlaşan Saltık, Ali Efendi'nin, gazetesi adının önüne geçmiş, hayatı gazetesinin gölgesinde kalmış bir aydın olduğunu ifade etti.

1875 yılında "Kahkaha" adıyla bir mizah dergisi de çıkaran Basiretçi Ali Efendi'nin, sekiz yıla yakın süren basın hayatında gazetesinin kapatılması ve hapsedilmek gibi cezaları göze alarak zaman zaman dönemin iktidarına kafa tutan yayınlar da yaptığını söyleyen Dr. Ekrem Saltık, Basiretçi Ali Efendi'nin "kamuoyu"nun gücünün farkında bir gazeteci olduğunu sözlerine ekledi.

İbn Haldun Üniversitesi Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Savaş Tali de toplantıda söz alarak, tanıtım toplantısına katılan konuşmacılara ve dinleyicilere teşekkür etti. İHÜ Yayınları bünyesinde birçok kıymetli projenin yürütülmekte olduğunu ve kitaplarının peyderpey yayınlanacağını sözlerine ekleyen Tali, Basiret ve Direniş'in de Osmanlı Basını Araştırmaları Serisi kapsamında yayınlanan ilk kitap olduğunu hatırlatarak, Osmanlı basınının yayıncılık açısından bakir bir alan olduğunu ve Seri kapsamında Osmanlı matbuatına ışık tutacak birçok kitabın yayın hazırlıklarına başladıklarını ifade etti.

İlgililerinin seçkin kitapevlerinden ve kitap satışı yapan internet sitelerinden rahatlıkla edinebileceği "Basiret ve Direniş" kitabının tanıtım toplantısı, soru-cevap ve imza etkinliği ile sona erdi.