ABD Çin'e karşı Hint-Pasifik ülkeleriyle ilişkilerini giderek güçlendiriyor

Uluslararası basın, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'nun, Hindistan, Sri Lanka, Maldivler ve Endonezya'yı kapsayan Hint-Pasifik ziyaretlerini, ABD'nin bölgede Çin'i etkisizleştirme stratejisinin parçası olarak yorumluyor.

Donald Trump'ın başkanlığı döneminde ABD'nin bölge ülkeleriyle daha sıkı ilişkiler kurduğu gözlemlenirken, özellikle Çin'in hakimiyet iddiasında bulunduğu Güney Çin Denizi'nde ABD'nin askeri faaliyetlerinin arttığı görülüyor.

Bölgesel müttefik Hindistan ile artan askeri anlaşmalar

ABD yönetiminin Çin'e karşı bölgesel müttefik olarak tanımladığı Hindistan, Çin'i çevreleme politikasında en önemli unsur şeklinde öne çıkıyor.

Trump'ın liderliğinde ABD'nin, Hindistan ile askeri ilişkileri büyük oranda geliştirerek Çin'in karşısına Hindistan'ı bölgesel müttefik olarak çıkarmayı amaçladığı öne sürülüyor.

Uzmanlar, ABD'nin Asya-Pasifik bölgesini son yıllarda Hint-Pasifik şeklinde tanımlamasını, Hindistan'ın stratejik önemine ağırlık vermesinin göstergesi şeklinde görüyor.

Bu kapsamda ABD, Hindistan ile iletişim ve ekipman alışverişini kolaylaştıran İletişim Uyumluluğu ve Güvenlik Anlaşması'nı (COMCASA) 2018'de imzalayarak iki ülke arasındaki savunma ilişkilerinde önemli bir adım attı.

Trump'ın şubat ayında Hindistan'a yaptığı ziyarette, iki ülke arasında 3 milyar doların üzerinde savunma anlaşmaları imzalandı.

ABD ve Hindistan arasında imzalanan bu anlaşmalar sayesinde iki ülkenin savunma alanında ticaret hacmi, 2019 itibarıyla 15 milyar dolara yükseldi.

Son olarak ABD'deki başkanlık seçimlerine bir hafta kala Dışişleri Bakanı Pompeo ve Savunma Bakanı Mark Esper, Hindistan'da 27 Ekim Salı günü ikili askeri anlaşmalar imzaladı.

Quad ittifakının yeniden canlanması

ABD'nin Çin'e karşı bölgesel ittifaklarını geliştirme stratejisinin bir diğer unsuru, 2007'de Avustralya, Hindistan ve Japonya ile oluşturduğu Dörtlü Güvenlik Diyaloğu'nun (QSD) Trump'ın başkanlığında geliştirilmesi oldu.

"Quad" olarak bilinen dörtlü ittifak, üye ülkelerin 2017'de bir araya gelmesiyle yeniden aktifleşirken, ittifak üyeleri Çin'in Hint-Pasifik'te artan hakimiyetine karşı güvenlik alanında dayanışma ve iş birliğini artırma kararı aldı.

En son 7 Ekim'de Japonya'nın ev sahipliğinde gerçekleşen Quad ittifakı Dışişleri Bakanları toplantısında, bölgenin barış ve huzuruna yönelik "Serbest ve Açık Hint-Pasifik Vizyonu" vurgusu yapıldı.

Toplantının ardından Hindistan hükümeti, kasımda başlaması planlanan ve Hindistan, ABD ve Japonya arasında yapılan Malabar Deniz Tatbikatı'na, bu yıl Avustralya'nın 2007'den sonra ilk defa katılacağını duyurdu.

Malabar Tatbikatı'nda bu yıl ilk defa Quad üyelerinin hepsinin bulunacak olması, ABD'nin Hint-Pasifik bölgesinde Çin'e karşı askeri iş birliklerini sıkılaştırması şeklinde yorumlandı.

Güney Çin Denizi'nde ABD'nin donanma seferleri

Güney Çin Denizi'nde Çin'in son yıllarda artan hareketliliği karşısında ABD donanmalarının bölgede seyrüsefer sıklığını artırması da ABD'nin Çin'i çevreleme politikalarının önemli parçası olarak görülüyor.

Güney Çin Denizi'nde hakimiyet iddiasında bulunarak Malezya ve Vietnam gibi Güneydoğu Asya ülkelerinin bölgedeki kara sularına sıkça izinsiz giriş yapan Çin'e, ABD, 2017'den bu yana bölgedeki Serbest Dolaşım Operasyonlarını (FONOP) artırarak karşılık verdi.

Uluslararası basındaki haberlere göre 2019, ABD donanmalarının Güney Çin Denizi'nde bir yıl içinde en çok sefer yaptığı yıl olarak kayıtlara geçti.

Avustralya'nın ABD'nin Hint-Pasifik siyasetine desteği

ABD'nin bölgedeki daimi müttefiki olarak bilinen Avustralya, savunma, teknoloji ve ekonomi alanlarında ABD'nin Hint-Pasifik politikalarına büyük ölçüde destek sağlıyor.

Çinli teknoloji şirketi Huawei'nin geçen yıl ABD Ticaret Bakanlığı tarafından kara listeye alınmasından kısa süre sonra Avustralya, Huawei'nin ülkedeki 5G denemelerini yasakladı.

ABD, İngiltere, Kanada ve Yeni Zelanda'nın yer aldığı Beş Göz (Five Eyes) anlaşmasına dahil olan Avustralya, anlaşma kapsamında elektronik istihbarat alanında ABD ile yakın iş birliği yapıyor.

Avustralya-ABD dışişleri ve savunma bakanlarının katılımıyla her yıl düzenli yapılan Avustralya-ABD Bakanları İstişare (AUSMIN) toplantılarında, iki ülke arasındaki savunma anlaşmaları güncelleniyor.

ABD’nin Avustralya’da yaklaşık 2 bin 500 deniz piyadesi ve 4 askeri üssü bulunuyor.

ASEAN ülkeleriyle artan ikili ilişkiler

Güneydoğu Asya ülkeleri ABD'nin Çin'e karşı politikalarında önemli bir yer tutarken son yıllarda ABD'nin Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) üyeleriyle yakınlaşma çabaları dikkati çekiyor.

Singapur ile yakın ilişkileri olan ABD, 1990'da iki ülke arasında imzalanan ve ülkede ABD'nin askeri üs bulundurmasına imkan tanıyan mutabakatın süresini geçen yıl yenileyerek, bölgedeki askeri varlığını 2035'e kadar teminat altına aldı.

Ayrıca, ABD'nin şubat ayında Singapur'a F-35 savaş jeti satışını onaylamasının ardından Singapur, F-35'leri satın almasına izin verilen 12'nci ülke oldu.

Vietnam da Güney Çin Denizi'nde Çin ile yaşadığı gerilimlerden ötürü son yıllarda ABD ile yakınlaşma politikası benimsedi.

Vietnam kıyılarına 43 yıl sonra ilk defa 2018'de uçak taşıyıcı gemi yollayan ABD, Mart 2020'de ikinci defa gemi seferi yaparak Çin'e gözdağı verdi.

ABD ayrıca Güney Çin Denizi'nde Vietnam'a destek kapsamında geçen yıl devriye gemilerini Vietnam kıyılarına yolladı.

Çin ile ticaret savaşına girmesinden bu yana ABD'nin Vietnam'dan ithalatı 2019'da yüzde 36 artarken, iki ülke arasındaki ticaret hacmi geçen yıl 77 milyar dolara yükseldi.

Güneydoğu Asya'nın en kalabalık ülkesi Endonezya da ABD'nin Çin'e karşı ilişkilerini geliştirmek istediği ülkeler arasında yer alırken, Endonezya hükümeti ABD ve Çin arasında denge politikası gütmeye çalışıyor.

Pompeo'nun, Endonezya ziyaretinde, Cakarta yönetiminin, ABD’nin P-8 Poseidon tipi askeri casus uçaklarının ülkeye iniş ve yakıt ikmali talebini reddetmesi konusunu gündeme taşıması bekleniyor.

 AA