2018 ve 2019 Nobel Edebiyat Ödülleri'ni kazananlar açıklandı

İsveç Akademisinden yapılan açıklamada, geçen yıl Akademi'yi sarsan cinsel taciz skandalının ardından duyurusu ertelenen 2018 Nobel Edebiyat Ödülü'nün Polonyalı yazar Olga Tokarczuk'a, 2019 yılı ödülünün ise Avusturyalı yazar Peter Handke'ye verildiği bildirildi.

Açıklamada, Polonyalı romancı Tokarczuk'un, "sınırlar arası geçişleri bir yaşam biçimi olarak ansiklopedik bir tutkuyla temsil eden anlatısal hayal gücü" nedeniyle ödüle layık görüldüğü belirtildi.

1962 yılında Polonya'nın Sulechov kentinde doğan Tokarczuk, edebiyat kariyerine başlamadan önce Varşova Üniversitesinde psikoloji okudu ve ünlü psikiyatr Carl Gustav Jung üzerine çalışmalar yaptı. İlk romanı "Podroz ludzi ksiegi"yi (Kitap İnsanlarının Yolculuğu) 1993 yılında yayımlayan yazar, romanlarında doğa ile kültür, akıl ile delilik, erillik ve dişilik, yurt ve yabancılık gibi karşıtlıklar ile bunlar arasındaki geçişkenlikleri ele aldı.

Tokarczuk, Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan 15. kadın yazar oldu.

2019 Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibi Peter Handke
Akademi, bu yılın Nobel Edebiyat Ödülü'nün ise Avusturyalı yazar Peter Handke'ye verildiğini duyurdu. Handke'nin "insan deneyiminin özgünlüğünü ve sınırlarını dilbilimsel ustalıkla araştıran etkili yapıtları" nedeniyle ödüle layık görüldüğü kaydedildi.

1942 yılında Avusturya'nın güneyinde bir köyde dünyaya gelen Handke, ilk romanı "Die Hornissen"i (Yaban Arıları) 1966 yılında yayımladı. 50 yılı aşan edebiyat kariyerinde farklı roman, oyun ve senaryo türünde eserler veren Handke II. Dünya Savaşı sonrası Avrupa edebiyatının en önemli figürlerinden biri haline geldi.

Tokarczuk ve Handke, 9 milyon İsveç kronu (yaklaşık 5,4 milyon lira) tutarındaki ödülün de sahibi oldu. Yazarlara ödülleri Alfred Nobel'in ölüm yıl dönümü 10 Aralık'ta Stockholm'de düzenlenecek törende verilecek.

İsveç Akademisi'ni sarsan skandal
İsveç'te yayın yapan "Dagens Nyheter" gazetesi geçen yıl kasımda yayımladığı haberde, Nobel Edebiyat Ödülü'ne karar veren 18 kişilik İsveç Akademisi'nin üyelerinden şair Katarina Frostenson'un eşi Jean-Claude Arnault hakkında 18 kadının cinsel taciz iddialarına yer vermişti.

İsveç Akademisi ile finansal bağları bulunan bir kültür merkezini işleten Fransız fotoğrafçı Arnault'un taciz ettiği isimler arasında Akademi üyelerinin eşleri ve kızlarının da yer aldığı öne sürülüyordu.

Arnault'un ayrıca 7 kez Nobel Ödülü'nü kazanan kişilerin ismini eşinden önceden öğrenerek dışarıya sızdırdığı, bu yolla yurt dışındaki ödül bahislerinden menfaat sağladığı iddia edilmişti.

Skandalın ortaya çıkmasının ardından Akademi üyeleri Peter Englund, Klas Ostergren ve Kjell Espmark istifa etmişti. Daha sonra da Akademi'nin Daimi Sekreteri Sara Danius istifasını sunmuştu.

Akademi, skandal üzerine kamuoyunda kuruma karşı duyulan güvenin azalması nedeniyle Nobel Edebiyat Ödülü'nün verilmesinin ertelendiğini, 2018 Nobel Edebiyat Ödülü sahibinin, 2019 ödülünü kazananıyla aynı anda duyurulacağını açıklamıştı.

Nobel Edebiyat Ödülü
1901'den bu yana 112 kez Nobel Edebiyat Ödülü verildi. Toplam 116 kişiye layık görülen ödüllerden dördü, ikişer yazar arasında paylaştırıldı.

Nobel Edebiyat Ödülü'ne şimdiye kadar 15 kadın yazar layık görüldü.

Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan en genç yazar Rudyard Kipling oldu. İngiliz yazar Kipling, 1907'de ödülü aldığında 42 yaşındaydı.

Nobel Edebiyat Ödülü verilen en yaşlı yazar ise 2007'de 88 yaşındayken ödüle layık görülen Doris Lessing oldu.

Nobel Edebiyat Ödülü şimdiye kadar 29 kez İngilizce, 14 kez Fransızca, 14 kez Almanca ve 11 kez de İspanyol dilinde yazan ustalara verildi. Bu dilleri 7 ödülle İsveççe, altışar ödülle İtalyanca ve Rusça, 5 ödülle Lehçe, üçer ödülle de Norveççe ve Danca izledi. Yunanca, Japonca ve Çince yazan yazarlar ikişer kez ödüle layık görüldü. Arapça, Bengalce, Çekçe, Fince, İbranice, Macarca, İzlandaca, Oksitanca, Portekizce, Sırpça-Hırvatça, Yiddiş ve Türkçe yazan yazarlar ise birer kez ödül kazandı.

2006'da Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan Orhan Pamuk, Nobel alan ilk Türk yazar olmuştu.
AA